Του Θωμά Μιχαηλίδη

Φέτος συμπληρώνονται 150 χρόνια από τότε που ο Whymper πάτησε την κορυφή του Matterhorn.

Το γεγονός αυτό γιορτάστηκε στο ελβετικό χωριό Zermatt με πολλές εκδηλώσεις από τις οποίες κάποιες θα συνεχιστούν και το 2016, όπως η έκθεση στο μουσείο του Matterhorn με μια μοναδική συλλογή από ιστορικά ντοκουμέντα της πρώτης ανάβασης.

Όλα ξεκίνησαν τα μέσα του 1800, όταν δύο ικανοί και πολύ φιλόδοξοι άντρες θέλησαν να είναι οι πρώτοι που θα κατακτούσαν το Matterhorn. Ήταν ο Jean-Antoine Carrel και ο Edward Whymper

Ο Camel μεγάλωσε στο Valtoumenche, ένα γαλλόφωνο χωριό στη βάση της Ιταλικής πλευράς του Matterhorn. Πέρασε όλη του τη νιότη εξερευνώντας κάθε σπιθαμή της περιοχής συμπεριλαμβανομένων και των πλαγιών του Matterhorn. Το 1860 αφού υπηρέτησε στο Ιταλικό στρατό εναντίον των Αυστριακών για την ανεξαρτησία γύρισε με πατριωτικό ζήλο και αποφασισμένος να ανέβει στην κορυφή. Έκανε την πρώτη του σοβαρή προσπάθεια το καλοκαίρι του 1860 φτάνοντας στα 3658μ. από την Ιταλική πλευρά.

Εν τω μεταξύ ένας Αγγλος, ο Whymper, που ήταν χαράκτης, το καλοκαίρι του 1860 προσλήφθηκε από ένα εκδότη του Λονδίνου να κάνει τα σκίτσα των κορυφών των Αλπεων στην Ελβετία, Ιταλία και Γαλλία. Σ’ αυτό του το ταξίδι άρχισε να μαθαίνει ορειβασία. Έκανε αρκετές πρώτες αναβάσεις και μαγεύτηκε από το Matterhorn.

Το καλοκαίρι του 1861 προσπάθησε να προσλάβει τον Carrel για οδηγό του. Ο Carrel ήταν ο καλύτερος αναρριχητής που έχω δει. Ήταν ο μόνος άντρας που αρνιόταν να νικηθεί και συνέχιζε να πιστεύει ότι, παρά τις δυσκολίες, το βουνό μπορεί να κατακτηθεί, έγραψε ο Whymper αργότερα.

Αλλά ο Carrel δεν ήθελε να μοιραστεί τη δόξα. Όπως γράφει ο Gaston Rebuffat στο βιβλίο του ‘Men and the Matterhorn’, “Ο Carrel έβλεπε το Matterhorn σαν ιδιοκτησία του και κάθε άλλη προσπάθεια σαν καταπάτηση της περιοχής του”.

Ο Whymper βρήκε άλλο οδηγό και ξεκίνησε να ανεβαίνει από την Ιταλική πλευρά και ανακάλυψε ότι ο Carrel τον ακολουθούαε. Κανείς από τους δύο δεν κατάφερε να φτάσει στην κορυφή εκείνη τη χρονιά αλλά άρχισε ο ανταγωνισμός τους για την κορυφή.

Τα χρόνια που ακολούθησαν ο Whymper έκανε άλλες οκτώ ανεπιτυχείς προσπάθειες και σε αρκετές περιπτώσεις προσπάθησε πάλι να προσλάβει τον Carrel για οδηγό του.

Τελικά τη δεύτερη βδομάδα του Ιουλίου του 1865, ο Whymper συνάντησε τον Carrel στο μονοπάτι και για άλλη μια φορά του ζήτησε να γίνει ο οδηγός του. Ο Carrel αρνήθηκε. Εν αγνοία του Whymper, ο Carrel προετοίμαζε τη δική του προσπάθεια για το Matterhorn με μια Ιταλική ομάδα. Όταν το έμαθε ο Whymper ένιωσε εξαπατημένος.

Αποφασισμένος να μην χάσει από τον αντίπαλό του έφτιαξε μια περίεργη ομάδα. Από επτά άνδρες με διαφορετική πείρα: τους οδηγούς βουνού του Zermatt Peter Taugwalder και το γιο του Peter Jr., έναν έμπειρο Γάλλο οδηγό βουνού το Michel Croz, έναν Αγγλο ιερέα τον Charles Hudson που είχε μεγάλη ορειβατική εμπειρία και δύο αρχάριους, τον 18χρονο λόρδο Francis Douglas και τον Douglas Hadow, έναν 19χρονο Λονδρέζο.

Αντί να προσπαθήσουν από την Ιταλική πλευρά, διάλεξαν μία γραμμή από το χωριό Zermatt στην Ελβετική μεριά, ακολουθώντας την κόψη Hornli. Κατασκήνωσαν στα 2438μ. στο Schwarzsee στις 13 Ιουλίου και ξεκίνησαν πριν φέξει το επόμενο πρωί. Στις 9:55 είχαν φτάσει κοντά στα 4267μ. αλλά εκεί ένα στρώμα χιονιού είχε γεμίσει τις σχισμές και ένα λεπτό στρώμα πάγου υπήρχε πάνω στο βράχο.

Ο Croz, ο πιο έμπειρος και ικανός σε επικίνδυνες αλπικές καταστάσεις, πήγε πρώτος. Μετά από τέσσερις ώρες προσεκτικής τεχνικής αναρρίχησης, η ομάδα πλησίαζε την κορυφή και πάλι σε σχετικά εύκολο έδαφος. Γεμάτοι έξαψη ο Croz και ο Whymper λύθηκαν από τα σκοινιά και άφησαν τους υπόλοιπους πίσω. Στις 13:40 ο κόσμος ήταν στα πόδια μας και το Matterhorn κατακτημένο!!! έγραψε ο Whymper.

Αλλά το Matterhorn έχει δύο κορυφές, την ψηλή Ελβετική κορυφή στην ανατολική πλευρό στα 4477μ. και την Ιταλική κορυφή, μόνο ένα μέτρο χαμηλότερη, στα 4476 μ. Έτσι για να είναι σίγουροι ότι ήταν όντως οι πρώτοι, οι δύο άνδρες πέραααν στην Ιταλική κορυφή. Όταν κοίταξαν κάτω, είδαν τον Carrel και την ομάδα του και φώναξαν στούς αντιπάλους τους. Ο Carrel ήταν τό- σο απογοητευμένος που την ίδια ακριβώς στιγμή έκανε αναστροφή και άρχισε να κατεβαίνει (θα γυρνούαε σε τρεις μέρες και θα έκανε την πρώτη ανάβαση από την Ιταλική πλευρά).

Ο Whymper και η ομάδα του έμειναν στην κορυφή για μία ώρα, που ο Whymper εκμεταλεύθηκε για να σκιτσάρει το πανόραμα των κορυφών που τους περιέβαλλαν. Ύστερα η ομάδα δέθηκε και με αρχηγό ξανά τον Croz άρχισαν την καταρρίχηση. Σε κάποιο σημείο ο λιγότερο έμπειρος αναρριχητής, ο Douglas Hadow, που ερχόταν δεύτερος, γλίστρησε και χτύπησε τον Croz. Ξαφνικά οι δύο άνδρες άρχισαν να κατρακυλούν. Ο Hudson και ο λόρδος Francis Douglas τους ακολούθησαν. Τώρα τέσσερις άνδρες έπεφταν. Ο Whymper και οι δύο Taugwalders γραπώθηκαν από το βουνό με όλη τους τη δύναμη, ελπίζοντας να κρατήσουν τους σκοινοσυντρόφους τους, αλλά το σκοινί έσπασε.

Οι τρεις επιζώντες ήταν τόσο σοκαρισμένοι που δεν μπορούσαν να κινηθούν για πάνω απά μιάμιση ώρα. Ο μικρός Taugwalder μονολογούσε “Είμαστε χαμένοι, είμαστε χαμένοι”.

Τελικά άρχισαν πάλι να κατεβαίνουν προσεκτικά και φοβισμένοι. Με κάποιο τρόπο κατάφεραν να συνεχίσουν να κινούνται και μετά τη δύση και στο τέλος έκαναν bivouac σε στενό πατάρι.

Την επόμενη μέρα παραπατώντας έφτασαν στο Zermatt και αφηγήθηκαν την τραγική τους ιστορία. Το σοκ ήταν μεγάλο για το μικρό χωριό. Φήμες άρχισαν να κυκλοφορούν και κατηγόρησαν τον Whymper και τους Taugwalders ότι έκοψαν το σκοινί.

Οι Ελβετικές αρχές ξεκίνησαν μια έρευνα που κράτησε τρεις μέρες. Όλοι οι άντρες ανακρίθηκαν για ώρες. Στο τέλος αθωώθηκαν αλλά οι αντιπαραθέσεις συνεχίστηκαν.

Η βασίλισσα Βικτωρία σκέφτηκε να απαγορεύσει με νόμο την ορειβασία και οι Times του Λονδίνου αποδοκίμασαν την ανάβαση σαν την απόλυτη ανικανότητα.

Παρόλα αυτά όλη η ιστορία εξέπεμψε ένα παράξενο μαγνητισμό στον κόσμο. Άνθρωποι από όλη την Ευρώπη ξαφνικά ήθελαν να ανέβουν στο Matterhorn. Το 1881 η Lucy Walker έγινε η πρώτη γυναίκα που πάτησε την κορυφή και το 1911 σκαρφαλώθηκε και η πιο δύσκολη κόψη, η Furggen.

Φέτος δεν υπήρχε ελληνική συμμετοχή στις εκδηλώσεις.

Να θυμήσουμε ότι για τον εορτασμό των 100 χρόνων ο Ελβετικός Ορειβατικός Σύνδεσμος είχε προσκαλέσει αντιπροσώπους και μέλη από τη διοίκηση του ΕΟΣ τον πρόεδρο του Κ.Σ. Β. Λεοντόπουλο, τον πρόεδρο του τμήματος Αθηνών Π. Μπρούσαλη, το σύμβουλο του ιδίου τμήματος Γ. Μιχαηλίδη και τον Ε. Μάιδο. Ο Β. Λεοντόπουλος συμμετείχε στην τιμητική επιτροπή της οργάνωσης.

Το ΒΟΥΝΟ τευχ. 242-243 (1965) σελ. 108 του Πέτρου Μπρούσαλη αναφέρει:

“Στο μεταξύ, είχε αποφασισθεί να γίνει την άλλη μέρα μια ελληνοαγγλική ανάβασις του Rimpfischhorn (υψ. 4200μ.) από τη νοτιοδυτική ορθοπλαγιά κι έτσι στον επόμενο σταθμό, το Riffelalp, συγκεντρώθηκαν ο Eric Shipton – ο περίφημος εξερευνητής των Ιμαλαϊων και σημερινός Πρόεδρος του Alpine Club – ο A. Gregory, της ομάδος Hunt που κατέκτησε το Έβερεστ, η Ν. Blandy, εγγονή του Whymper, η Ε. Healey, ο Λόρδος και η Λαίδη Glentworth, ο Robert Bates, πρώην πρόεδρος του Αμερικανικού Ορειβατικού Συνδέσμου και αρχηγός της Αμερικανικής ομάδος του Κ2, και οι δικοί μας Γ. Μιχαηλίδης και Ε. Μάιδος.

Η ομάς διανυκτέρευσε στο καταφύγιο Fluhalp (2620 μ.) και στις 3 το πρωί ξεκίνησε για την κορυφή του Rimpfischhorn, όπου έφτασε μετά 10 ώρες. Σε μεγάλο τμήμα της ορθοπλαγιάς οι τρεις σχοινοσυντροφιές: Μιχαηλίδη-Blandy-Gregory, Bates-Healey-Μάιδου και Shipton- Glentworth- Glentworth, για να αποφύγουν το πολύ χιόνι που είχε πέσει την προηγούμενη νύχτα, προτίμησαν να σκαρφαλώσουν από βράχους με μεγαλύτερη κλίση, αλλά με λιγότερο ή και καθόλου χιόνι, δημιουργώντας έτσι μια παραλλαγή της κανονικής από την πλευρά αυτή διαδρομής, δυσκολότερη και με μεγαλύτερο ενδιαφέρον.

Πρέπει να θεωρηθεί τιμητικό για τον Ε.Ο.Σ, πως οι ξένοι διάλεξαν τον Μιχαηλίδη για πρώτον στο σχοινί και μάλιστα της σχοινοσυντροφιάς που τοποθετήθηκε επικεφαλής των άλλων”

Πρέπει τέλος να επισημανθεί ότι ο Γιώργος Μιχαηλίδης είναι ο μόνος Έλληνας που έχει ανέβει το Matterhorn και από τις τέσσερις κόψεις μέχρι σήμερα.

Βιβλιογραφία:

• “THE FIRST ASCENT OF THE MATTERHORN” EDWARD WHYMPER 1893

• Περιοδικό “TO ΒΟΥΝΟ”, τεύχος 242-243 (1965)

• nationalgeographic.com – How the Matterhorn Created Modern Mountaineering 150 Years Ago